Wstęp - przemoc w szkole
Szkoła ma być miejscem bezpiecznym i przyjaznym, a nauczyciel – autorytetem i przewodnikiem. Niestety, zdarza się, że relacja pedagog-uczeń przybiera formę, która wykracza poza normy wychowawcze, stając się psychicznym lub fizycznym znęcaniem się. Jako rodzice, musimy reagować stanowczo i natychmiast, chroniąc dobro i zdrowie psychiczne naszego dziecka. Artykuł ten jest przewodnikiem, który wskaże Ci, jakie kroki prawne i formalne należy podjąć, aby skutecznie interweniować i pociągnąć winnych do odpowiedzialności.
Nauczyciel znęca się nad dzieckiem?
Krok 1: Ustalenie faktów i zbieranie dowodów
Zanim podejmiesz oficjalne kroki, kluczowe jest ustalenie, na czym polega problem i zebranie jak największej ilości dowodów.
Rozmowa z dzieckiem
Najważniejsza jest szczera, wspierająca rozmowa z dzieckiem w bezpiecznym i spokojnym otoczeniu.
- Słuchaj aktywnie
Nie oceniaj, nie przerywaj, nie umniejszaj jego uczuć. Okaż pełne wsparcie i zapewnienie, że to nie jest jego wina.
- Zapisz szczegóły
Zanotuj daty, godziny, dokładne opisy sytuacji, słowa wypowiedziane przez nauczyciela oraz świadków (innych uczniów, pracowników szkoły).
Gromadzenie dowodów
Znęcanie się może przybierać formę przemocy psychicznej (ośmieszanie, wyśmiewanie, poniżanie, plotkowanie) lub fizycznej.
- Dowody medyczne
Jeśli doszło do przemocy fizycznej, niezwłocznie udaj się do lekarza w celu przeprowadzenia obdukcji lekarskiej lub uzyskania zaświadczenia opisującego obrażenia i wskazującego na ich prawdopodobną przyczynę.
- Zeznania świadków
Spróbuj delikatnie porozmawiać z rodzicami innych uczniów, którzy mogli być świadkami incydentów.
- Dowody elektroniczne
Jeśli to możliwe i zgodne z prawem (w kontekście rejestracji na terenie szkoły), wszelkie nagrania (wideo, audio) mogą stanowić kluczowy dowód.
Przemoc w szkole
Krok 2: Interwencja na poziomie szkoły
Zgłoszenie problemu bezpośrednio w placówce jest pierwszym formalnym krokiem.
Zgłoszenie do Dyrektora Szkoły
Dyrektor jest prawnie zobowiązany do zapewnienia bezpieczeństwa uczniom i ma obowiązek interweniować.
- Pisemne zawiadomienie
Złóż formalne, pisemne zawiadomienie o podejrzeniu znęcania się (lub naruszenia dóbr osobistych) przez konkretnego nauczyciela. Załącz zebrane dowody. Zadbaj o potwierdzenie przyjęcia pisma.
- Żądanie działań
W piśmie zażądaj wszczęcia wewnętrznego postępowania wyjaśniającego, odsunięcia nauczyciela od prowadzenia zajęć z Twoim dzieckiem oraz wdrożenia procedur wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla poszkodowanego ucznia.
Współpraca z pedagogiem/psychologiem szkolnym
Poszukaj wsparcia u szkolnych specjalistów, aby pomóc dziecku poradzić sobie z traumą i uzyskać ich obiektywną opinię na temat funkcjonowania ucznia.
Zgłoszenie do organu nadzoru pedagogicznego
Jeśli dyrektor nie podejmuje działań lub jego reakcja jest niewystarczająca, należy bezzwłocznie zgłosić sprawę do Kuratorium Oświaty. Kurator Oświaty pełni nadzór pedagogiczny i może wszcząć kontrolę w szkole.
Reakcja na znęcanie nauczyciela
Krok 3: Działania prawne (Policja, Prokuratura, Sąd)
W przypadku poważnych naruszeń, które noszą znamiona przestępstwa, konieczne jest zaangażowanie organów ścigania.
Złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa
Znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą zależną, którą jest uczeń w relacji z nauczycielem, może być przestępstwem z art. 207 Kodeksu Karnego.
- Art. 207 § 1 k.k.
Przewiduje karę pozbawienia wolności za znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad małoletnim lub osobą pozostającą w stosunku zależności od sprawcy.
- Gdzie zgłosić?
Zawiadomienie można złożyć na najbliższej Komendzie Policji lub w Prokuraturze Rejonowej. Obowiązek zawiadomienia o podejrzeniu przestępstwa spoczywa na każdej osobie.
Wniosek do Sądu Rodzinnego
Jeśli sytuacja dziecka jest poważnie zagrożona, możesz wystąpić do Sądu Rodzinnego i Nieletnich z wnioskiem o wgląd w sytuację opiekuńczą (art. 109 KRO) oraz wydanie zarządzeń mających na celu ochronę małoletniego, np. zmianę szkoły.
Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczyciela
Zgodnie z Kartą Nauczyciela, nauczyciel może ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną za uchybienie godności zawodu lub obowiązkom (np. zapewnienia bezpieczeństwa uczniom). Postępowanie dyscyplinarne jest prowadzone przez rzecznika dyscyplinarnego przy Kuratorze Oświaty.
Prześladowanie w szkole? Już od zerówki
Temat znęcania się nauczycieli nad uczniami co jakiś czas powraca w mediach, niezmiennie bulwersując opinię publiczną. Zdajemy sobie sprawę, że w każdym zawodzie mogą zdarzyć się czarne owce, lecz pedagogów obdarzamy szczególnym zaufaniem, dlatego nadużycia z ich strony są szczególnie dotkliwe. Zwłaszcza, jeśli dotyczy kilkulatków, które nie mogą same bronić się przed dorosłymi. Oprawca może skutecznie zastraszyć malucha i zakazać mu mówienia o doświadczanej przemocy rodzicom.
W taki sposób postępowała nauczycielka z podwrocławskiej miejscowości Szczodre, która przez kilka miesięcy znęcała się nad grupą 6-letnich dzieci. Kobieta m.in. zaklejała im buzie taśmą, przywiązywała je do krzeseł oraz kierowała w ich stronę obelgi i groźby. Sprawa ujrzała światło dzienne na początku 2015 roku, kiedy jedna z matek zauważyła niepokojące zachowanie syna i postanowiła ukryć dyktafon w jego przyborach szkolnych. Nagranie ujawniło prawdę, która była tym bardziej szokująca, że do tamtej pory nauczycielka była uważana za niezwykle sympatyczną. Rok wcześniej otrzymała nawet specjalną nagrodę. Za swoje postępowanie została skazana w 2016 roku.
Pomoc detektywa
Pomoc detektywa w uwodnieniu znęcania się nauczyciela
W kontekście znęcania się nauczyciela nad dzieckiem, prywatny detektyw może odegrać kluczową rolę w zdobyciu niepodważalnych dowodów, które są niezbędne do wszczęcia skutecznego postępowania dyscyplinarnego, a nawet karnego. Ponieważ przemoc psychiczna (ośmieszanie, poniżanie, plotkowanie) często nie pozostawia fizycznych śladów, detektyw specjalizujący się w sprawach szkolnych może przeprowadzić dyskretną obserwację i gromadzić materiał dowodowy w formie dokumentacji, która potwierdza niewłaściwe, powtarzalne zachowania pedagoga. Zebrane przez niego raporty, nagrania audio-wideo (jeśli ich zdobycie jest zgodne z prawem i etyką zawodową) oraz zeznania świadków z otoczenia szkoły, stanowią obiektywny i profesjonalny dowód w konfrontacji z dyrekcją, Kuratorium Oświaty, a także w ewentualnej sprawie sądowej, chroniąc tym samym dziecko i umożliwiając pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności.
Podsumowanie i wsparcie
Pamiętaj, że masz prawo i obowiązek chronić swoje dziecko. Interweniując, nie tylko pomagasz swojemu dziecku, ale także chronisz innych uczniów. W trakcie całego procesu szukaj profesjonalnej pomocy psychologicznej dla dziecka, aby pomóc mu przepracować trudne doświadczenia. Nie wahaj się również skorzystać z pomocy prawnej (radcy prawnego lub adwokata), który pomoże Ci poprowadzić sprawę formalnie, zapewniając prawidłową ścieżkę dochodzenia roszczeń i ukarania sprawcy.
